سیستم فعال کننده شبکه ای یا RAS مغز (Reticular Activating System) از نظر آناتومیکی بخشی از سیستم عصبی مرکزی مغز ما تعریف شده که ساختاری پراکنده و شبکه مانند دارد و از تعداد زیادی سلول عصبی واقع در ساقه مغزی تشکیل می‌شود. جالب است بدانید آر ای اس مغز تاثیرات مهمی بر ذهن، نگرش، تصمیمات و وجوه مختلف زندگی ما دارد.

RAS مغز یا سیستم فعال کننده شبکه ای مغز

وظیفه سیستم فعال کننده شبکه ای مغز در بدن ما چیست؟

مقالات قدیمی تر بیشتر بر مسئولیت RAS مغز در دریافت و پردازش اطلاعات مربوط به ریتم خواب بحث کرده اند. اما مسئولیت این بخش کوچک که حدوداً به اندازه ی یک چهارم پرتغال است، فراتر از اینهاست و همانطور که گفته شد این بخش از مغز تاثیرات مهمی بر ذهن، نگرش، تصمیمات و وجوه مختلف زندگی ما دارد.

دستگاه فعال ساز شبکه ای

مغز انسان نمی‌تواند همزمان روی چندین فعالیت و موضوع مختلف به شکل آگاهانه و بی نقص، تمرکز و تفکر کند. در هر لحظه بیش از 2,000,000 بیت اطلاعات وارد مغز انسان میشود. تصور کنید اگر مغز، تمام داده های ورودی اعم از مهم و غیر مهم را نگهداری و پردازش میکرد چقدر انرژی اضافه مصرف میشد! سیستم فعال کننده شبکه ای مغز یا به اختصار RAS مغز وظیفه جداسازی و فیلتر کردن حجم انبوه اطلاعات ورودی مغز را به عهده دارد و با فیلترینگ اطلاعات به بقا و بهبود عملکرد مغز کمک می‌کند.

فیلترینگ داده های مغزی به چه معناست؟

صداهای افراد و محیط پیرامون، تصاویر، فیلم‌ها، کتاب هایی که می‌خوانیم، اتفاقاتی که شاهدشان هستیم، تبلیغاتی که روزانه در معرض آنها قرار میگیریم، گفتگوهای درونی، احساسات، افکار و به طور کلی هر چیزی که می‌بینیم، می‌شنویم و حس می‌کنیم؛ جزء ورودی‌های ذهن ما هستند.

مغز با به کارگیری سیستم آر ای اس، تنها بر اطلاعات مربوط به موضوعات مورد توجه ما تمرکز می‌کند و اطلاعات فاقد اهمیت را کنار می‌گذارد. به بیانی دیگر، این سیستم ورودی های ذهن ما را فیلتر میکند و توجه ما را به آنچه دنبالش هستیم جلب میکند. کار سیستم آر ای اس فیلتر کردن ورودی های ذهن، مطابق با خواست خود ماست تا چیز هایی را به ما نشان دهد که مایل به دریافت آنها هستیم.

بنابر این ممکن است موضوعی بسیار مهم و بزرگ دیده نشود، اگر به دنبال آن نباشیم و مورد توجه ما نباشد!

کارکرد سیستم فعال کننده ی مشبک یا RAS مغز در زندگی روزمره چیست؟

تمام افراد به طور مداوم و روزانه از این سیستم استفاده می‌کنند، چه بخواهند و چه نخواهند! پس بهتر است نحوه عملکرد و ساز و کار سیستم RAS مغز را یاد بگیریم و به طور آگاهانه برای دستیابی به اهداف خود از این سیستم ارزشمند مغز استفاده کنیم.

همانطور که گفتیم؛ کار دستگاه فعال ساز شبکه ای مغز آن است که اطلاعات ضروری را به بخش فعال مغز و اطلاعات غيرضروری را به بخش نيمه هوشيار مغز ارسال کند و به این ترتیب از پردازش اطلاعات بیهوده جلوگیری کند.

فرض کنید در مجلسی نشسته اید که تعداد زیادی از مهمانان در حال صحبت با هم هستند. کسی وارد اتاق می‌شود و شما را صدا میزند و چند جمله ای با شما حرف میزند. شما بدون توجه به همهمه مهمانان، صدای او را می‌شنوید و کاملا متوجه حرف هایش می‌شوید. چرا که مغزتان تمرکز را بر داده های مورد نیاز شما گذاشته است. یعنی صوت فرد گوینده را به بخش فعال مغز و صدای میهمانان را به بخش نیمه هوشیار انتقال داده است. به این ترتیب صدای او از میمانان واضح تر به گوش شما میرسد!

زمانی که به RAS مغز بگوییم دنبال چه چیزی باش، روی آن متمرکز می‌شود و موارد دیگر را کنار می‌گذارد. بنابر این واقعیت این است که اگر به دنبال مشکلات و نقاط منفی باشیم RAS مغز ما آنها را می‌بینید و پردازش می‌کند، و اگر به دنبال نقاط مثبت و فرصت ها باشیم RAS آنها را به ما نشان می‌دهد. متاسفانه بسیاری از افراد به سیستم راس مغز خود گفته‌اند که به دنبال بهانه ها، مشکلات، موانع، بدبختی ها و… باش و درنتیجه مدام با انبوهی از نارضایتی ها و مشکلات مواجهند و بسیاری از فرصت ها را از دست می‌دهند. برخی دیگر نیز برعکس دسته قبل به سیستم راس خود گفته‌اند روی راه حل ها، فرصت ها، نعمت های الهی و … تمرکز کن و آنها را به ما نشان بده و طبیعتا اگر در همین مسیر تلاش خود را نیز به کار گیرند نتایج بسیار متفاوت و رضایت بخشی هم بدست می‌آورند. شما کدام وضعیت را ترجیح می‌دهید؟

سیستم فعال کننده شبکه ای مغز

خاطره ای در ارتباط با RAS مغز!

میخواهم برای تفهیم بیشتر کارکرد RAS مغز برای شما خاطره ای تعریف کنم: سال گذشته که مجبور بودم برای کار و مطالعه مدام پشت میز بشینم، در نتیجه ی کاهش تحرک دچار اضافه وزن شدم. به همین خاطر تصمیم گرفتم که روزانه ورزش کنم و رژیم غذایی جدیدی بگیرم. چند وقت بعد به خاطر کندی روند کاهش وزنم به دکتر مراجعه کردم و متوجه شدم که مبتلا به کم کاری تیرویید هستم و این موضوع خیلی ناراحت و نگرانم کرده بود، از آن به بعد همه چیز تغییر کرد. دائما به موانعی مثل احتمال نتیجه ندادن ورزش، سختی رژیم های محدود کننده و تاثیرات بیماری کم کاری تیرویید بر افزایش وزن فکر میکردم. کمی بعد احساس کردم موانع راه بیشتر و بیشتر به چشمم می آیند.

انگار وقتی تلویزیون روشن میشد احتمال اینکه پزشکی در مورد کم کاری تیروئید صحبت کند بیشتر شده بود. در جمع دوستان در مورد چاقی صحبت میشد. اینستاگرام طرز تهیه ی غذاهای غیر رژیمی را بیشتر پیشنهاد میداد.

اما در واقع این سیستم آر ای اس مغزم بود که دائماً موانع بیشتری به من نشان میداد و نظرم را به موانع موجود جلب میکرد. برای غلبه بر این وضع، بهترین کار فکر کردن به راه حل های مختلف غلبه بر موانع بود. وقتی روی راه حل ها تمرکز می‌کنید، سیستم آر ای اس مغزتان هم راه حل های بیشتری را نشانتان می‌دهد.

در زندگی تمام ما مثال هایی از کارکرد سیستم آر ای اس وجود دارد. برای مثال هر بار که در حال خرید یک خودرو هستیم، بیشتر آنرا در کوچه و خیابان می‌بینیم. یا زمانی که یک لباس جدید خریده ایم، در خیابان و بر تن دیگران دائما لباس های مشابه آنرا می‌بینیم، گویی لباس هایی با مدل لباس ما را بیشترِ افراد پوشیده‌اند. در حالی که چنین نیست و فقط RAS مغز لباس های هم شکل را از بین لباس های مردم انتخاب می‌کند و به ما نشان می‌دهد.

چگونه از سیستم مشبک فعال ساز یا RAS مغز به نفع خود بهره ببریم؟

حالا که با این سیستم آشنا شدید و دانستید که چگونه بر نگرش ما تاثیرگذار است؛ بهتر است از این موهبت به نفع خود استفاده کنید:

  • بنویسید! وقتی مینویسید، چشمتان نوشته ها را میبیند، صدای درونی ذهنتان آن را تکرار می‌کند و توجه سیستم آر ای اس مغزتان روی آنها معطوف می‌شود. از آن پس شما نسبت به داده های مربوط به اهدافی که نوشته اید، حساس می‌شوید و ناخودآگاه بر آن چه نوشته اید متمرکز خواهید شد.
  • از وقت گذراندن با افراد منفی باف و کسانی که شما را نسبت به اهدافتان دلسرد می‌کنند یا به هر بهانه ای موانع را برایتان مرور می‌کنند، بپرهیزید. چرا که آن ها توجه شما را به موانع و مشکلات جلب می‌کنند و درنتیجه سیستم آر ای اس مغزتان بر موانع و دلایل محقق نشدن اهدافتان متمرکز خواهند شد و پس از آن ممکن است بسیاری از فرصت ها توسط شما دیده نشود.
  • علاوه بر تلاش مستمر، در مورد هر آنچه دوست دارید به آن برسید، تصویرسازی کنید. هر چه جزییات این رویا بیشتر باشد، با قدرت بیشتری RAS مغز تحریک می‌شود.
  • در مورد خواسته ها و اهدافتان؛ با افراد مطمئن و نزدیک صحبت کنید.
  • روی چشم اندازهای ارزشمند تمرکز و سرمایه گذاری کنید، چرا که توجه به اهداف کوچک و کم ارزش میتواند باعث شود که RAS مغز فرصت های بزرگ و ارزشمند را فیلتر کرده و درنتیجه آنها را نبینید.

به این ترتیب شما به سیستم مشبک فعال کننده مغزی خود جهت میدهید و در واقع آن را کدنویسی می‌کنید. وقتی اهدافمان را به طور مداوم در ذهن مرور کنیم و به آن توجه داشته باشیم، اولویت ها را برای مغزمان تعیین کرده‌ایم و به سیستم فعال کننده شبکه ای مغزمان گفته ایم که از این به بعد به چه چیزی توجه کرده و اطلاعات را چگونه فیلتر کند.

تاثیر RAS در دستیابی به موفقیت ها

اگر خوب بنگرید خواهید دید که غالباً افراد موفق روی اهداف و حوزه تخصصی خود متمرکز هستند، به دنبال همه چیزدان بودن نیستند، به بسیاری از مسائلی که عامه مردم به آن اهمیت می‌دهند بی توجهند، مدام در حال تلاش و مطالعه و یادگیری هستند. در حالی که افراد عادی غالباً در مورد همه چیز خود را صاحب نظر می‌دانند و همه چیز را نقد می‌کنند، اعتقادی به آموزش و یادگیری ندارند و ارزش چندانی برای آن قائل نیستند، ذکر مصیبت و بیان مشکلات را خوب بلدند و این در حالی است که گاهاً حتی در فعالیت تخصصی خود هم عملکرد رضایت بخشی ندارند!

درک موقعیت و شرایط واقعی (به دور از منفی گرایی و مثبت اندیشی افراطی)، تمرکز روی موضوعات مهم و بااهمیت، نادیده گرفتن حواشی بی ارزش، تلاش و مطالعه در راستای اهداف: تمام این موارد به شکل پررنگی در ارتباط با اهمیت توجه به RAS مغز است که می‌تواند موفقیت های بسیاری در زندگی به دنبال داشته باشد.


کلام آخر اینکه هیچ کس نمی‌تواند تاثیر عوامل بیرونی را در سرعت بخشیدن به تحقق اهداف نادیده بگیرد اما باید به این باور رسید که توانایی های ذهن ما فراتر از گمان بشریت است. شما می‌توانید از راه خودآگاه، ناخودآگاهتان را تربیت کنید و آنطور که می‌خواهید به زندگی جهت بدهید. می‌توانید تنها با به کار گیری سیستم فعال کننده شبکه ای مغز تان، تغییرات مثبتی در خود ایجاد کنید. فراموش نکنید که همه چیز بر محور وجودی خودتان استوار است. موفق باشید.

نویسنده : مهزاد مرادی دکتری حرفه‌ای دامپزشکی / مدیر تولید محتوای هادیار
مترجم متون تخصصی دامپزشکی و دانش‌آموخته‌ی دوره‌های دیجیتال مارکتینگ