کلاس معکوس یا کلاس وارونه (Flipped Class) یک روش یادگیری جدید است که محوریت آن شرکت کننده/دانشجو می‌باشد. این نوع کلاس با معکوس کردن محیط یادگیری و محل انجام تکالیف، روش های سنتی آموزش را کنار زده است. به این ترتیب که افراد در خانه مطالب را فرا می‌گیرند و بعد در کلاس درس آنچه را یاد گرفته اند به اشتراک گذاشته و با انجام تمرین و بحث پیرامون مطلب، آموخته های خود را تثبیت می‌کنند.
تاریخچه ی کلاس معکوس
کلاس معکوس رویکردی نوین با قدمتی کمتر از دو دهه است. حدود بیست سال قبل، عدم حضور و غیبت های پی در پی شاگردان با علت های مختلف، دو معلم شیمی به نام های جاناتان برگمن و آرون سمز را به فکر چاره انداخت. آنها تصمیم گرفتند به منظور یکدست نگه داشتن اطلاعات منتقل شده به شاگردان و صرفه جویی در زمان؛ به جای تکرار درس، برای افراد غایب ویدیوهای آموزشی تهیه کنند. در نهایت، این دو در سال 2007 کلاس های وارونه را با هدف آسایش دانش آموزان، ارتقا یادگیری، حضور فعال و تشکیل کلاس های پویا بنیان گذاری کردند.
تعریف کلاس معکوس
اگر بخواهیم فیلیپ کلاس را در تقابل با کلاس‌های سنتی تعریف کنیم، باید بگوییم که تفاوت در محل یادگیری و انجام تکالیف است. به بیانی ساده تر در این رویکرد آموزشی نوین:
- به جای آموزش در محیط آکادمیک، درس را در خانه آموخته و فراگیری مطالب آموزشی در بیرون از کلاس و به شکل انفرادی انجام می‌شود.
- رفع اشکال و انجام تکالیف در فضایی تعاملی و پویا، در حضور اساتید انجام می‌شود.
در واقع فرآیند تدریس و آموزش در این روش دو بخش خواهد داشت:
آموزش مستقیم انفرادی بیرون از کلاس و آموزش گروهی درون کلاس.
شیوه ی ارائه ی مطالب آموزشی در کلاس وارونه
اگرچه در متد فیلیپ کلاس، ارائه‌ی دروس به شیوه های مختلفی از جمله ویدیوهای آموزشی، تدریس در قالب پادکست و فایل های صوتی، ارائه کتب و جزوات تکمیلی انجام می‌شود اما در حال حاضر پرکاربردترین شیوه؛ تدریس با ویدیوهای آموزشی است. پس از مشاهده فیلم های آموزشی، فرآیند یادگیری با حضور در کلاس و رفع ابهامات، حل تمرین، انجام پروژه، پرسش و پاسخ و یا بحث و گفتگو پیرامون مباحث آموخته شده، تکمیل خواهد شد. به این ترتیب با معکوس شدن روش یادگیری، تسلط شاگردان بر مطالب منجر به شکل گیری گفتگوهای فعال در کلاس شده و کیفیت آموزش ارتقاء می‌یابد.
آموزش معکوس همان آموزش آنلاین نیست …
در کلاس معکوس، غالبا ویدیوی آموزشی به شکل آفلاین در اختیار افراد قرار میگیرد و حل تمرین های درسی و رفع اشکال در کلاس حضوری یا آنلاین اتفاق می‌افتد.
فلیپ کلاس با پیش خوانی (پیش مطالعه) متفاوت است …
در پیش خوانی، افراد مطالب درسی را قبل از تدریس استاد در کلاس، به شکل روزنامه وار مرور کرده و روخوانی می‌کنند تا پیش زمینه ای از مطالب جدید در ذهن خود داشته باشند و با این کار یک پله از دیگر افراد که در برنامه درسی خود پیش خوانی نکرده‌اند، جلوتر هستند. اما در فلیپ بخش عمده مباحث آموزشی به اشکال مختلف در اختیار دانش پذیران قرار گرفته و اساس بر این است که افراد قبل از کلاس گروهی، دروس را به طور کامل و دقیق مشاهده و مطالعه نمایند و حضور در کلاس گروهی، با هدف رفع اشکال، حل تمرین، پرسش و پاسخ و بحث و گفتگو پیرامون مباحث می‌باشد.
عناصر اصلی کلاس وارونه
فیلیپ کلاس چهار عنصر اصلی دارد:
محیط یادگیری انعطاف پذیر
افراد توانایی های متفاوتی در یادگیری مباحث مختلف دارند. با در نظر گرفتن این تفاوت های فردی؛ تدریسِ در لحظه، ظلم به پتانسیل یادگیری آنها است. چرا که برخی افراد برای فهم موضوع به مکث و زمان بیشتر نیازمندند. با توجه به این که در این رویکرد آموزشی یادگیری گروهی با خودآموزی فردی جایگزین شده؛ این تبعیض از بین رفته و عدالت آموزشی بر مبنای توانایی متفاوت فردی برقرار گردیده است.
فرهنگ یادگیری
در فیلیپ کلاس ها فرهنگ آموزشی از شیوه ی سنتی معلم محور خارج شده و دانش آموز در مرکزیت قرار گرفته است. در نتیجه مدرس نه تنها متکلم وحده نیست بلکه صرفا نقش راهنما دارد و با طرح پرسش های هدفمند، انتقال تجربه، پاسخ به سوالات و رفع ابهام دانشجویان یا ارائه ی تمرینات، یادگیری را هدایت میکند.
محتویات خود خواسته
در فیلیپ کلاس عرضه و تقاضا تناسب صد در صدی دارد. به این ترتیب که محتویات و زمان تدریس را نیاز شرکت کنندگان تعیین میکند. در نتیجه معضل حجم زیاد و زمان کم با کنار رفتن بدیهیات و پرداختن به نکات آموزشی کلیدی برطرف شده و استفاده از زمان به مفیدترین وجه ممکن خواهد بود.
مدرس حرفه ای
مدرس برای اداره و پیشبرد چنین کلاس فعالی باید از تبحر و تجربه ی بالا برخوردار باشد تا بتواند تمامی نیازهای شاگردان را در لحظه پاسخ دهد و با نظارت پیوسته بر آنها متوجه گردد که چه کسی و در چه مورد به همیاری وی نیاز دارد. از آنجا که در این شیوه ی آموزشی به نیازهای تمام افراد توجه می شود، مدرس باید بسیاری شیوه های آموزشی را بداند و مرتبا دانسته های خود را ارتقا بخشد تا برای هر فرد شیوه ی آموزشی مخصوص به همان فرد را به کار بگیرد.
7 مورد از مزایای کلاس معکوس چیست؟
1. محدودیت زمانی و مکانی وجود ندارد
از آنجا که الزامی به حضور در کلاس نیست، میتوانید در هر مکان و زمانی تنها با اتصال به اینترنت از محتوای آموزشی بهره ببرید. اگر شاغل باشید این شیوه ی آموزشی احتمالا شیوه ی مورد علاقه ی شما خواهد بود چرا که میتوانید هم به کارتان برسید و هم در زمان دلخواهتان به یادگیری بپردازید.
2. درک عمیق تری ایجاد میگردد
وقتی یاد گیرنده از قبل مطالب را مطالعه کند و آن ها را فراگیرد با تکرار و تمرین بیشتر در کلاس به درک عمیق تر و درست تری میرسد.
3. وقت کمتری صرف ارائه مطالب ساده می شود
یکی از شکایات اصلی استاد و معلمان حجم بالای مطالب و کمبود زمان است. با استفاده از فیلیپ کلاس میتوان در جلسه گروهی با تاکید بر عناوین با ارزش تر و ارائه تمرین و پرسش‌های چالشی در ارتباط با آنها، و خودداری از پرداختن به مطالب ساده، در زمان صرفه جویی به عمل آورد.
4. افراد کنترل بیشتری بر یادگیری خود دارند
برخلاف کلاس های سنتی که سرعت آموزش برای همگان یکسان است و نمیتوانید انتخاب کنید که بر کدام عنوان تمرکز بیشتری داشته باشید؛ در یادگیری معکوس شما این امکان را دارید که بر اساس قابلیت ها و شرایط خودتان سرعت فرآیند یادگیری را کم و زیاد کنید یا حتی آن را متوقف سازید. به این ترتیب که بر مباحثی که برای شما دشوار تر است وقت بیشتری میگذارید و از سایرین عبور می‌کنید.
5. تدریس متناسب با تقاضای یادگیرنده است
در کلاس وارونه آنچه استاد میگوید نیاز تقاضا شده از سوی شرکت کننده است نه آنچه که خود صلاح میداند، بنابراین توجه و تمرکز افراد بسیار افزایش می یابد. تحقیقات نشان داده در کلاس های وارونه ای که شرکت کنندگان به آموزش متعهد بوده‌اند، درصد یادداشت برداری به طرز چشمگیری بیشتر بوده است.
حتی جذاب ترین سخنرانی ها هم میتوانند خسته کننده باشند. کلاس های وارونه به جای تفصیل گویی های جزئی در باب علوم تئوری، به کاربرد علوم و مفاهیم مهم می‌پردازد.
6. تاثیر عوامل متفرقه به حداقل می رسد
بیماری، مصدومیت و موارد اضطراری نه شرکت کنندگان را از یادگیری محروم میکند و نه اساتید را از برگزاری کلاس.
7. استاد دانای کل نیست!
قطع به یقین استقلال در یادگیری و فهم این نکته که کلاس درس آنلاین یا حضوری تنها محل یادگیری نیست شما را در تحقق فراگیری بالا، یاری خواهد کرد.
معایب کلاس معکوس چیست؟
شاید یکی از مهم ترین ایراداتی که بتوان به این روش گرفت، اتکای آن به فناوری نوین و اینترنت باشد. اگرچه دسترسی به اینترنت و ابزار هوشمند از پایه ای ترین امکانات مورد نیاز برای زندگی در عصر مدرن است؛ متاسفانه هنوز برخی از مناطق کشورمان کیفیت اینترنت مطلوبی ندارند.
همچنین بهره‌وری مناسب از کلاس وارونه، نیازمند نظم و تعهد بالای یادگیرنده است.
آیا شرکت در کلاس وارونه برای ما مفید است؟
در صورتی که دانش پذیر منظم و متعهدی هستید، مدرس با تجربه ای دارید و به گوشی هوشمند یا لپ تاپ هم دسترسی دارید، جواب ما یک بله ی قاطعانه ست.
نکاتی که باید قبل از شرکت در کلاس معکوس بدانید:
- حتما قبل از شرکت در کلاس مطالعه ی کافی داشته باشید و در یک برگه ابهامات و سوالات خود را یادداشت کنید.
- در جلسات پرسش و پاسخ فعال باشید و تمام موارد مورد ظن را مطرح کنید.
- با فعالیت دسته جمعی یکدیگر را به یادگیری بیشتر ترغیب کنید.
- بازخوردتان از کلاس و انتظاراتتان را به مجموعه ی برگزار کننده و مدرس، انتقال دهید.
استفاده از کلاس معکوس در هادیار آکادمی
هادیار آکادمی به عنوان یکی از پیشگامان آموزش نوین دامپزشکی، این بار با به کارگیری رویکرد آموزش معکوس خواهان ایجاد تحولی مثبت در راستای آموزش دامپزشکی است. امید آن که شما را در نیل به اهدافتان یاری کرده باشیم.
